Βερεγγαρία της Ναβάρρας, η σύζυγος του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου που υπήρξε η αφορμή για την κατάκτηση της Κύπρου. Δεν πάτησε ποτέ στην Αγγλία όσο ζούσε ο σύζυγός της.

Από τις πολλές πριγκίπισσες που προτάθηκαν για σύζυγοι του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, βασιλιά της Αγγλίας, η Βερεγγαρία της Ναβάρρας επιλέχθηκε ως βασίλισσά του. Υπήρχαν δύο λόγοι για αυτή την επιλογή. Ο πρώτος ήταν ο συνηθισμένος δυναστικός σκοπός του να έχει κάποιος κληρονόμος. Ο δεύτερος λόγος ήταν για στρατηγικούς και πολιτικούς λόγους που αφορούσαν την επιθυμία του Ριχάρδου να προχωρήσει στην Σταυροφορία στα Άγια Χωριά.

Πρώτα χρόνια

Η Βερεγγαρία γεννήθηκε c. 1170. Οι γονείς της ήταν ο βασιλιάς Σάντσο ΣΤ΄ ο σοφός της Ναβάρρας και η βασίλισσα Σάντσα-Μπεάτα της Καστίλλης. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την μόρφωση της Βερεγγαρίας. Οι χρονογράφοι χαρακτήρισαν τη Βερεγγαρία ως "σοφή" και είχε μια απίστευτη φήμη. Ο Ριχάρδος μπορεί να έχει δει τη Βερεγγαρία όταν ήταν μια νεαρή κοπέλα σε μια επίσκεψη στην Παμπλόνα το 1177.

Ο Ριχάρδος ήταν αρραβωνιασμένος με την Αλίκη, την αδερφή του βασιλιά Φιλίππου Β΄ της Γαλλίας για πολλά χρόνια, αλλά ο γάμος δεν έγινε ποτέ. Η Αλίκη ήρθε στο αγγλικό βασίλειο του πατέρα του Ριχάρδου Ερρίκου Β΄, όταν ήταν νεαρό κορίτσι και μπορεί να είχε αποπλανηθεί από τον βασιλιά Ερρίκο και να είχε το παιδί του. Ο Ριχάρδος είχε ανάγκη από τη συμμετοχή του βασιλιά Φίλιππου στην Σταυροφορία και καθυστέρησε έτσι τον γάμο του με την Αλίκη όσο μπορούσε. Εν τω μεταξύ επιδίωξε μια συμμαχία με τη Ναβάρρα. Ενώ βρισκόταν στην Σταυροφορία, χρειαζόταν κάποιον να φυλάει τις ιδιοκτησίες του στη νότια Γαλλία και ο βασιλιάς Σάντσο ήταν σε θέση να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του Ριχάρδου.

Το 1185, δόθηκε στη Βερεγγαρία το φέουδο του Μονρέαλ κοντά στην Τουδέλα. Η αδελφή της δεν έλαβε τέτοιου είδους δώρο. Ο Σάντσο θα έκρινε ότι ο Ριχάρδος θα ταίριαζε θαυμάσια με την κόρη του. Ενώ ο Ριχάρδος ήταν σε πρόοδο μέσω των εκτάσεών του στο νότο της Γαλλίας το 1190, μπορεί να έχει καταλήξει σε συμφωνία με τον βασιλιά Σάντσο για το γάμο. Την ίδια χρονιά, ο Ριχάρδος έστειλε την περίφημη μητέρα του Ελεονώρα της Ακουιτανίας να φέρει τη Βερεγγαρία. Η Ελεονώρα συνάντησε τον Σάντσο και τη Βερεγγαρία στην Παμπλόνα. Αν και εξακολουθούσαν να προσπαθούν να κρατήσουν τον βασιλιά Φίλιππο εν αγνοία για τον αρραβώνα, ο Σάντσο γιόρτασε τη συνάντηση με ένα μεγάλο συμπόσιο στο παλάτι του Olite.

Η Βερεγγαρία και η Ελεονώρα έφυγαν μαζί από τη Ναβάρρα, διασχίζοντας τις Άλπεις στη Λομβαρδία. Πήγαν προς την Πίζα για να περιμένουν τον Ριχάρδο. Δεν υπήρχε πλοίο για να τους μεταφέρει, οπότε ο Ριχάρδος έπρεπε να συνεχίσει στη Νάπολη, όπου τελικά ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 1191 συνοδευόμενος από τον στρατό του Φιλίππου της Φλάνδρας, που σχεδίαζε να ενταχθεί στην Σταυροφορία. Ενώ οι γυναίκες ταξίδευαν για να τον συναντήσουν, ο Ριχάρδος πήγε στη Μεσσήνη, στη Σικελία. Ο Φίλιππος ήξερε ότι η Βερεγγαρία έφτανε και πίεζε τον Ριχάρδο να παντρευτεί την αδελφή του, Αλίκη. Τον Μάρτιο, ο Ριχάρδος είπε τελικά στον Φίλιππο ότι δεν θα παντρευτεί την Αλίκη, καθώς  ήταν η ερωμένη του πατέρα του. Ο Φίλιππος ήταν θυμωμένος αλλά έπρεπε να αποφύγει τη σύγκρουση και αναγκάστηκε να συμφωνήσει ότι ο Ριχάρδος θα μπορούσε να παντρευτεί όποια ήθελε.

 Γάμος με τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο

Η Βερεγγαρία έφτασε με λίγη συνοδεία. Ήταν Σαρακοστή και ο γάμος δεν ήταν επιτρεπτό να γίνει, οπότε ο Ριχάρδος έστειλε τη Βερεγγαρία και την αδερφή του Ιωάννα σε ένα πλοίο στους Αγίους Τόπους. Οι γυναίκες δήθεν διαχωρίστηκαν από το στόλο σε μια καταιγίδα και ήρθαν στην ακτή της Κύπρου όπου το πλοίο τους θα μπορούσε να έχει καταστραφεί. Τα σχέδια του Ριχάρδου περιλαμβάνουν τη λήψη της Κύπρου για να το χρησιμοποιήσει για τη διατήρηση των προμηθειών για την Σταυροφορία. Χρησιμοποίησε τη δικαιολογία του ελλείποντος πλοίου για να επιτεθεί και να πάρει το νησί.

Ο Ριχάρδος και η Βερεγγαρία παντρεύτηκαν στο Λιμασόλ στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου στις 12 Μαΐου. Στη συνέχεια η Βερεγγαρία στέφθηκε βασίλισσα από τον Ιωάννη, τον επίσκοπο του Evreux. Ο Ριχάρδος εγκατέστησε στη Βερεγγαρία όλη την περιουσία του στο Gascon πέρα ​​από τον ποταμό Garonne. Έμεινε μαζί της τρεις εβδομάδες και στη συνέχεια έπλευσε στις 5 Ιουνίου, φτάνοντας στην Άκρα στις 8 Ιουνίου.

(Ο Ριχάρδος Α΄)

Ενώ ο Ριχάρδος πολεμούσε, η Βερεγγαρία και η Ιωάννα δεν ήταν καλύτερες από τους αιχμαλώτους, μετακομίζοντας μεταξύ της Άκρας, της Γιάφα και της Ράμλα. Οι περιοχές όπου έμειναν ήταν επικίνδυνες, έτσι πιθανότατα δεν μπορούσαν να κάνουν πολλά ταξίδια ή να δουν αξιοθέατα. Οι δραστηριότητές τους περιορίζονταν πιθανότατα στην ανάγνωση, την προσευχή, το κέντημα, το πλέξιμο και τα παιχνίδια. Το 1192, ο Ριχάρδος και ο αντίπαλός του Σαλαντίν τελικά κατέληξαν σε συμφωνία για τον τερματισμό της Σταυροφορίας.

Η Βερεγγαρία και ο Ριχάρδος χωρίστηκαν στην Άκρα. Η Βερεγγάρια και η Ιωάννα έφυγαν για την Ευρώπη στις 29 Σεπτεμβρίου. Πήγαν στο Μπρίντιζι και στη συνέχεια στη Ρώμη, όπου η Βερεγγαρία έμεινε για έξι μήνες. Τον Δεκέμβριο, όταν ο Ριχάρδος κρατήθηκε σε αιχμαλωσία από τον Λεοπόλδο της Αυστρίας και ζήτησε λύτρα τον Φεβρουάριο του 1193.

Η Βερεγγαρία έφυγε από τη Ρώμη τον Ιούνιο και ταξίδεψε στην Πίζα, τη Γένοβα και τη Μασσαλία. Μπορεί να βοήθησε να αυξήσει μερικά από τα λύτρα του Ριχάρδου, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της συγκέντρωσης κεφαλαίων έγινε από την Ελεονώρα. Η Ελεονώρα εργάστηκε δραματικά για να σταματήσει τον γιο της Ιωάννη να πάρει το θρόνο του Ριχάρδου ενώ ζήτησε από όλους στην Αγγλία να συνεισφέρουν στα λύτρα του Ριχάρδου. Η Ελεονώρα έφυγε στη Γερμανία τον Δεκέμβριο του 1193 για να πληρώσει τα λύτρα και ο Ριχάρδου επέστρεψε στην Αγγλία 12 Μαρτίου του 1194. Ασχολήθηκε με τον Ιωάννη προτού στεφθεί ξανά στο Γουίντσεστερ στις 17 Απριλίου, παρουσία της μητέρας του και όχι της Βερεγγαρίας..

Ο Ριχάρδος δεν είχε δει τη Βερεγγαρία για δύο χρόνια. Πιέστηκε από διάφορες πηγές για να επανενωθεί με τη σύζυγό του και τελικά το έκανε, πιθανότατα κατά την ένταξή της στην Λος εκεί που είναι τώρα η κεντρική Γαλλία το 1194. Η Βερεγγαρία είχε οργανώσει ένα μικρό νοικοκυριό στην Πουατού και είχε ταξιδέψει ανάμεσα στα κάστρα του Beaufort-en -Vallée, Chinon και Saumur πριν από την επανένωση στο Λος. Το 1195, μαζί με τον Ριχάρδο ξεκίνησαν την κατασκευή ενός μικρού σπιτιού στην ξηρά που είχαν αγοράσει στο Thorée, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που ότι έζησαν ποτέ εκεί.

Παρά την επανένωση αυτή, ο Ριχάρδος ξόδεψε πολύ χρόνο για να κατασκευάσει το κάστρο του στο Gaillard. Επίσης πολεμούσε τις εισβολές του βασιλιά Φιλίππου Β΄ της Γαλλίας στη Νορμανδία. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ο Ριχάρδος σκεφτόταν να χωρίσει τη Βερεγγαρία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πιθανότατα λόγω της ανικανότητάς της να κάνει παιδιά. Αλλά ο αδελφός της Βερεγγαρίας, τώρα ο βασιλιάς Σάντσο Ζ΄ ήταν ένας ισχυρός σύμμαχος του Ριχάρδου και ο γάμος παρέμεινε άθικτος.

Τον Μάρτιο του 1199, ο Ριχάρδος άρχισε την πολιορκία του κάστρου του Chalus-Chabrol στους συνεχιζόμενους αγώνες του κατά του Φιλίππου. Έκανε μια βραδινή βόλτα έξω από το στρατόπεδό του, χωρίς τη συνηθισμένη πανοπλία του, όταν χτυπήθηκε από ένα βέλος στο χέρι. Η υγεία του δεν ήταν ισχυρή από την Σταυροφορία και παρόλο που το βέλος εξήχθη, μολύνθηκε γρήγορα. Πριν πεθάνει, έστειλε να φέρουν την Ελεονώρα, που έφτασε στο κρεβάτι του για να δει τον θάνατό του στις 6 Απριλίου. Η Βερεγγαρία έμαθε για τον θάνατο του συζύγου της από τον επίσκοπο Hugh του Lincoln στο Beaufort-en-Valée. Φέρεται να ήταν ήταν σε βαθιά θλίψη και συντετριμμένη.

Ο Ριχάρδος θάφτηκε στο οικογενειακό νεκροταφείο στο Φοντεβρώ με παρουσία της Ελεονώρας. Για άγνωστους λόγους, η Βερεγγαρία δεν παρακολούθησε την κηδεία. Επισκέφτηκε το Φοντεβρώ λίγο μετά την κηδεία και είχε μια σύντομη συνάντηση με την Ελεονώρα. Συζήτησε επίσης τον γάμο της αδελφής της Λευκής με τον Θεοβάλδο της Σαμπανίας με τον παπικό απεσταλμένο Καρδινάλιο Πιέτρο ντε Κάπουα. Παρακολούθησε τον γάμο στο Σαρτρ τον Ιούλιο.

Όταν ο Θεοβάλδος πέθανε το 1201, η Λευκή έδωσε ένα σπίτι  στη Βερεγγαρία για μερικά χρόνια. Η Βερεγγαρία είχε έναν σκληρό χρόνο να πάρει χρήματα από τον βασιλιά Ιωάννη και την Ελεονώρα. Η Βερεγγαρία έπρεπε να στείλει απεσταλμένους στον Ιωάννη στην Αγγλία για να τον πιέσει για χρήματα. Ο Ιωάννης υποσχέθηκε να πληρώσει, αλλά ποτέ δεν παραδόθηκε. Ο Πάπας διαμαρτυρήθηκε για λογαριασμό της Βερεγγαρίας χωρίς αποτέλεσμα. Ο γιος του Ιωάννη, Ερρίκος Γ΄,  έκανε παρόμοιες υποσχέσεις για να πληρώσει, αλλά οι διαπραγματεύσεις εκκρεμούσαν μέχρι το 1226. Ο Ριχάρδος είχε καταφέρει να την εξαπατήσει με το να πάρει τα ακίνητα από το γάμο τους και αναγκάστηκε να βασιστεί στους Γάλλους για να ζήσει. Έγινε γνωστή ως madam de Le Mans.

Η Βερεγγαρία ζούσε ως επί το πλείστον στο Μαιν με την οικογένειά της. Αφιέρωσε τη ζωή της σε φιλανθρωπικά έργα και φροντίζοντας τους φτωχούς.

Η Βερεγγαρία δεν έφτασε ποτέ στην Αγγλία κατά τη διάρκεια της ζωής του συζύγου της. Ο ίδιος ο Ριχάρδος ήταν στην Αγγλία μόνο για έξι μήνες από τη βασιλεία του. Υπάρχει μια διαφωνία ως προς το αν η Βερεγγαρία επισκέφθηκε την Αγγλία πολλές φορές κατά τη βασιλεία του βασιλιά Ιωάννη. Είναι πιθανό να περιηγήθηκε στην Αγγλία το 1216 και το 1220 όπου μπορεί να βρισκόταν στο πλήθος στον Καθεδρικό Ναό του Καντέρμπουρυ.

Το κύριο έργο της Βερεγγαρίας στα τελευταία χρόνια της ζωής της ήταν η ανέγερση των Κιστερκιανών. Κατάφερε να αγοράσει κάποια γη και της χορηγήθηκε περισσότερη γη από τον βασιλιά Λουδοβίκο Η΄ της Γαλλίας. Ίδρυσε τη Nôtre Dame de la Pieté στην Epau. Το 1230 οι πρώτοι μοναχοί έφθασαν και η μονή αναγνωρίστηκε από τον Πάπα και ο αγιασμός έγινε από τον επίσκοπο Geoffrey de Laval τον Ιανουάριο του 1231. Δυστυχώς, η Βερεγγαρία δεν έζησε για να δει τον αγιασμό καθώς πέθανε τον Δεκέμβριο του 1230. Θάφτηκε στο αββαείο του Epau. Τα οστά της μετακινήθηκαν σε κάποιο σημείο, αλλά πιστεύεται ότι ανακαλύφθηκαν ξανά σε μια κρυμμένη καμάρα το 1960. Τα κόκκαλά της έχουν αποκατασταθεί στην Epau στην εκκλησία πίσω από το ομοίωμά της.

Πηγή 

 https://thefreelancehistorywriter.com/2013/09/21/berengaria-of-navarre-queen-of-england/